donderdag 11 september 2014

Kunst als therapie – heling van een samenleving

Kunst als therapie -
Alain de Botton en
John Armstrong
“Beste Bianca, wij genieten momenteel erg van jouw schilderij. Het nodigt ons regelmatig uit tot mediteren.” Zo begon een mailtje dat ik onlangs ontving van een deelnemer aan het project ‘Een glimp van je ziel’. Wat ik hier zo mooi aan vind is dat het perfect aansluit bij de nieuwe gedachten die zich momenteel ontwikkelen omtrent kunst.

Sinds de crisis en de nodige bezuinigingen worden er steeds meer vraagtekens geplaatst bij de waarde (en functie) van kunst. Alain de Botton en John Armstrong geven hierop hun antwoord in het boek ‘Kunst als therapie’. Ze stellen dat we uit de kunst die ons aanspreekt kunnen afleiden wat we in onze samenleving missen.

De gedachte dat kunst helpt om emotioneel weer in balans te komen zou heel goed het antwoord kunnen zijn op de vraag waarom mensen zo’n verschillende smaak hebben op het gebied van schoonheid. Waarom voelen sommigen zich aangetrokken tot minimalistische architectuur en anderen tot de barok? Waarom zijn sommigen helemaal weg van kale betonnen muren en anderen van de bloemenpatronen van William Morris? Onze smaak hangt af van welk deel van onze emotionele kant onderbelicht is en dus gestimuleerd en benadrukt moet worden. Elk kunstwerk is doortrokken van een bepaalde psychologische en morele sfeer: een schilderij kan sereen of onrustig, moedig of voorzichtig, bescheiden of zelfverzekerd, mannelijk of vrouwelijk, burgerlijk of adellijk zijn, en onze voorkeur voor de ene sfeer boven de andere weerspiegelt onze psychologische leemten. We hunkeren naar kunstwerken die onze innerlijke kwetsbaarheid compenseren en ons helpen weer een evenwicht te bereiken. We vinden een werk mooi wanneer het de deugden laat zien die wij niet hebben, en lelijk wanneer het een gemoedstoestand of thema aan ons opdringt waar we ons door bedreigd of overweldig voelen.”

De Botton en Armstrong denken dat kunst ieder mens steun kan bieden in hun zoektocht naar troost, zelfinzicht en voldoening. Ik weet niet of we dit zo letterlijk kunnen nemen, maar we hebben onze omgeving, waaronder kunst, inderdaad nodig om te kunnen reflecteren wat er binnenin ons omgaat. 
Via de teksten op www.guestartist.nl tracht ik bezoekers zo naar kunst te laten kijken. Zo ben ik er van overtuigd dat het werk van Natasja Bennink ons helpt onze oerkracht te herinneren en geeft het werk van Alexander Smith een toekomst. Raf Veulemans roept ons op zuiniger met de natuur om te gaan. En Cécile Verwaaijen laat ons weten dat we in feite allemaal gelijk zijn.

De overheid kan wensen dat kunstenaars hun financiële waarden tonen, terwijl geld niet per se geluk brengt. Maar als kunst daadwerkelijk troost, zelfinzicht en voldoening brengt zoals bovenstaande auteurs suggereren, dan kan dat onze maatschappij veel meer dan alleen maar financiële welvaart brengen.
Kunst vertelt verhalen. Misschien wordt het tijd dat we daar naar gaan luisteren.

maandag 1 september 2014

Guest september 2014: Natasja Bennink

Guest toont deze maand het beeld “lief buikje’ door Natasja Bennink.


Natasja Bennink
Begin juni koos ik een bankje uit in het Jacob Cramerpark waar ik wachtte tot het Drents Museum opende. Een paar minuten later betrad ook een ouder echtpaar het park en hoorde ik de vrouw tegen haar man zeggen, “Stoere meid”. Ik kon dit alleen maar beamen. We keken met zijn drieën naar het bronzen beeld Venus van Drenthe’ van Natasja Bennink. Een staand vrouwenfiguur met haar armen over elkaar en de kin trots omhoog, naakt en puur.

Ik heb lief gehad - Natasja Bennink

De beschrijving ‘puur’ kan voor elk werk van Natasja Bennink opgaan. Maar ook oer, geaard en zonder poespas. De beeldhouwster toont de mens, met name de vrouw, zoals ze zou moeten zijn. Niet zondig en zedig zoals de kerk haar eeuwenlang heeft afgebeeld. Of onzeker en respectloos naar zichzelf, zoals we haar nu regelmatig in de media terug zien. Maar vrij, trots, vol passie en handelend vanuit zelfvertrouwen. Het is de innerlijke kracht die zij weet vast te leggen.

Lief buikje - Natasja Bennink
Via haar beelden lijkt Bennink het leven te vieren. Lief buikje, het beeldje dat we deze maand op Guest tonen, doet me dan ook denken aan de moedergodin, symbool voor vruchtbaarheid, de cyclus van groei, creativiteit, liefde, seksuele vereniging en zorg.

Door het weglaten van het gezicht wordt het figuurtje anoniem en kan elke vrouw zich herkennen in deze aanstaande moeder. De beeldhouwster toont haar als 100% vrouw en vol hoop gericht op de toekomst. En mede dankzij de vluchtige, rauwe toets waarmee het beeld is opgebouwd ervaren we de kracht waarmee deze moeder in het leven staat.

Ps: Eind juli kocht het Drents Museum twee werken van Natasja Bennink aan, waaronder de hierboven beschreven ‘stoere meid’: De Venus van Drenthe’.